Een vervolg op het essay “Goedschiks, kwaadschiks, goedgek, kwaadgek”
1. Op wandel
“Dat zal dan wel karakterveranderend zijn.” Kent u die uitdrukking? Ik niet.
Ik ging wandelen, een late ochtendwandeling op zondag. Er kwam een koppel aangelopen. Dat heet dan weer jogging. Ze waren in gesprek. Als je niet te hard loopt kan dat nog net. Ik ving een flard op. “Dat zal dan wel karakterveranderend zijn”, sprak de man tot de vrouw.
Zoiets zet me aan het denken. Dan vraag ik me af wat is ons karakter, onze aard? Kan je die zomaar veranderen? Mijn hersenkronkels die als een slang zich voortbewegen brengen me aldus bij de dichotomie, de innerlijke tegenspraak, tussen populair en elitair. Je bent het een of het ander. Trump, die lompe Donald dus, denkt dat hij beide is. Doch dit geheel terzijde. Hij dwaalt en ijlt, uiteraard en doet er verder niet toe.
Nee, dan denk ik: “Of je bent gek”. Dat is met andere woorden de derde weg.
Neem nu de dichter – performer (dat is iemand die voorstellingen brengt) Peter Holvoet – Hanssens, ha, ha, ja. Hij is niet elitair, noch populair. De elite, bij monde van Marc “Gooris” Reynebeau, verklaarde hem gek. Toen was heer Gooris nog hoofd boeken bij een weekblad. Peters voorstellingen krijgen dan ook geen massa’s over de vloer doch kleine, fijne gezelschappen van allerlei gezindten die niet vies zijn van een beetje gek.
Holvoet – Hanssens neemt zijn gekte op zich, graag of niet. Hij heeft door te schrijven en op te treden zijn demonen, die gekmakers dus, onder de knie gekregen. Hij zet ook meteen een neus naar de elite door die gekte op zich te nemen. Het maakt hem uiteraard niet geliefd bij brede lagen van de bevolking. Zijn draagvlak is wankel, al is hij dan stadsdichter van Antwerpen geweest. De meeste van zijn boeken zijn al lang niet meer verkrijgbaar. Misschien liggen er nog enkele bij de Slegte.
Peter is goedgek. Hij heeft het gehaald. Marc “Gooris” R. is verdwenen uit de top van de boekbespreking.
Dit strekt ons tot voorbeeld. Maar laten we nu even ingaan op deze dichotomie. Ik weet het, een moeilijk Grieks woord, maar het zegt precies wat het betekent. Nu, over kwaadgek en goedgek heb ik eerder al een essay geschreven. Gekte is hier dan weer de derde weg. Maar wat met de twee eerste?
2. Inleiding
Hoewel ik dit essay hier, onder meer, op Academia publiceer, zal ik het niet ontwikkelen of uitwikkelen uit een of ander paradigma met de nodige parameters, alsof ik aan wetenschap zou doen. Ik zal het eerder inwikkelen, doch dit terzijde. Dus niet alsof ik een computerprogramma ben gelinkt aan een paradigma. Dat gebeurt trouwens hoe langer hoe meer, meestal dan nog in het Engels, geen kat die het leest.
Ik zal hier gewoon een denkoefening houden. Laat u echter niet afschrikken, beste lezer. Het wordt onderhoudend, een beetje langer dan in doorsnee op het net wordt gepubliceerd zonder echter langdradig te worden, zo hoop ik.
En: het leest uiteraard beter op papier dan op scherm. Ik schrijf nu eenmaal zelf ook op papier.
3. Een schijnbare tegenstelling
Populair of elitair, wat zal het zijn? Dialectisch verhouden ze zich als onderworpen en onderwerper. Het onderworpen volkse volkje noemt de elite baas, top of CEO, voorzitter en dies meer. Alhoewel, voorzitter, dat kan iedereen worden. Zelfs een gek. De minst betrouwbare laat zich dan ook nog zelfbenoemd ‘grote leider’ noemen, zo goor, man, zo goor.
Het volkje noemt de elite nooit geniaal. Dat is een kwalificatie voor gekken. En de elite denkt er niet aan het volkje geniaal te vinden. Wat denk je wel? Ze denkt van zichzelf al dat ze geniaal is in graaierij, kontdraaierij, en dies trucjes meer.
Van zijn kant uit vindt het volkse volkje het heel gewoon zich kneuterig uit te drukken in een taaltje dat wemelt van wat we gemeenzaam en tussen aanhalingstekens het klein negeriaans noemen, al dan niet digitaal aangestuurd en volop ondersteund door de sociolinguïstiek.
De elite dan weer spreekt groot negeriaans, tussen aanhalingstekens uiteraard, vroeger doorspekt met Franse termen, tegenwoordig met pseudo-Engels. Een enkele keer zelfs met potjeslatijn. Chinees of Arabisch is hen te hoog gegrepen. Dat is meer iets voor de gekken.
Er gaapt een kloof tussen het volk en de top. De gekken graven dan weer een tunnel onder die kloof.
De drang bij de elite om naar de absolute macht te grijpen en zich in een & dezelfde beweging aan het volk te vergrijpen neemt zienderogen toe. Het democratisch apparaat staat hier & daar nog 1 & ander in de weg maar hoe lang nog?
De elite wordt daarin gevoed door het volkse volkje zelf dat haar namen geeft als baas, top, CEO en dies meer. Zie hierboven. Ze grijpt graag terug naar middeleeuwse technieken zoals censuur, opsluiting, marteling, verdwijning en als het even kan terechtstelling. De klievende kalief is daarvan de overtreffende trap.
Nu, een pezewever, Wilde Geert in Nederland, Erdodoke in Turkije en al die andere Assads hebben een & dezelfde droom hoor, nat en bloederig: ik klief, ik, kalief. Poetin echter droomt gewoon van staar en tsaar, keizer, als het even kan bij God. Sportvisser in zijn vrije tijd.
Nu, de gek ontmaskert al die toplui uiteraard. Hoe absoluter ze naar de macht grijpen, hoe waanzinniger ze worden. En dus dichter bij de gek. Zij het kwaadgeks. Nu, de gek of de nar die de waanzinnige kalief ontmaskert doet dat op gevaar van eigen leven. Zie maar in Turkije.
Ondertussen wordt het volkse volkje opgesloten in de grot van Plato, gekluisterd voor de treurbuis. Of opgeslorpt door het grote smoelenboek (feesboek). Aldus is de wereld volmaakt. Nu nog opium schuiven, of coke snuiven dan wel heroïne spuiten en de volmaaktheid zit gebeiteld.
Dit zou dus moeten volstaan. Einde essay.
3. Wie en / of wat zijn we dan?
Er heerst een ware identiteitswoede. Onthoud deze frase. Heel wat mensen menen te weten wie ze zijn en wie ze niet zijn. Hoe vaak horen we niet iemand een zin beginnen met “Ik ben (niet) iemand die …”. Alleen al van zo’n kromme verwoording krijg ik het op mijn lachspieren. Van zoveel zelfkennis vervuld vallen ze als ballonnen vol lachgas langzaam en vanzelf omhoog.
Laten we echter aan dit soort hilarische hysterie en dito crisis voorbijgaan. Ik vermeld het slechts terloops. Immers, de vraag is veeleer: schaart u zich bij de top of voelt u zich beter thuis bij het volkse volkje? Alsof je zou kunnen kiezen. Ha, ha. U drinkt cola, dan bent u plebaal, ondergeschikt, gedoemd tot populisme. Drinkt u echter champagne, liefst bij sloten, dan bent u top. En boven je theewater, dubbelop.
In de luwte drinkt de gek zijn whisky. Of zijn koffie van zelf gemalen, zorgvuldig uitgekozen bonen vol vers aroma, een verslindende geur. Of een groene thee met ijzerkruid. Of een Maes pils.
4. Aldus komen we tijdelijk tot een besluit
Elke dialectiek heeft een (derde) uitweg. Hegel vond die niet, vond dus van niet. Als dialecticus is hij erger dan een amateur, een dilettant zelfs, de moeite niet om er veel woorden aan te verspillen.
Vreugde valt ons te beurt als we weer eens, vanuit het plebs of vanwege de top, vernemen dat we gek zijn. Alsof we het nog niet wisten. En dan?
Een topman slingerde het ooit zo in mijn nog jonge gezicht: “Je bent glad, je ontsnapt aan elke greep”. Klopt. Hoera, een slang, maar dan een gevleugelde. Het was mijn eerste ‘overwinning’. De man heeft me later uit het apparaat gewipt. Hij is er op zijn beurt uitgewipt. Daarop kwam ik er terug in. Hij wou me uiteraard nooit meer zien maar kreeg me te zien toen ik heel even voorbijliep in de gang waar hij in een kamer lag te sterven. Hij heeft me gezien. En dat was het dan ook, het einde.
Al valt het zwaar, de eerste keer dat het plebs of de top je gek verklaart. Je weet niet wat je overkomt. Je bent eerder ongelukkig dan gelukkig. Vreugde daaromtrent is ons deel voor zover we onze gekte onderkennen en tot goedgekte hebben omgebogen. Wat een heel moeilijk, gevaarlijk alchemistisch proces is. Maar daarover hier geen woord.
Het zal ons dan ook dik worst wezen of we geliefd zijn bij het volk dan wel geprezen door de top.
Zo, dat was het dan.
Tieftalen 